Uzmanlık konusu en çok üzerinde düşündüğüm, ilgi duyduğum konulardan birisidir. Çocukluk yıllarımdan günümüze uzmanlık konuları ile meşgul oldum. Fiili sporculuk ile başlayan, Tofaş Kulübü Kurucusu Başkanlığım, Güreş Federasyonu Başkanlığım ve Türkiye Olimpiyat Komitesi Yönetim Kurulu görevlerim sırasında her seviyede dünya ölçeğinde sporcularla, onların uzmanlık ve dünyanın en iyisi olma çabaları ile yakından ilgilendim. Dünya, Olimpiyat Şampiyonlarını yakından tanıdım.

Sıra dışı olmanın ve takım çalışmasının mükemmel örneğini kızlarımız vermektedir.

Öğrencilik ve Çalışma hayatım boyunca insan ve insani konular hep ilgi alanım içinde oldu. Üniversiteyi çok zahmet çekerek tamamlarken, İngilizce dilini kendi başıma öğrenirken yaşadıklarım bana uzmanlık yolculuğunun ne kadar zahmet isteyen bir süreç olduğunu yakinen öğretti.

Avrupa Şampiyon Kulüp final müsabakaları sırasında 48 ve 52 kg güreşçilerinin 5 gram fazlalıklarından kurtulmak için ne gibi bir çaba içinde çırpındığını, yine Avrupa Güreş Şampiyonası sırasında 68 kg güreşçimiz Mehmet Sarı’nın bir rakibinin kafa darbesi ile kaburga kemiği kırıldığında nasıl ızdırap içinde kaldığını, her müsabaka öncesi üç ağrı kesici iğne olarak mindere çıktığını, her müsabakada rakiplerin yaralı kaburgasına nasıl saldırdıklarını, her müsabaka sonrası ağrı kesici ile dayanabildiğini ve bu şartlarda Avrupa İkincisi olduğunu anımsarım.

Uzman olmak çok zor ve zahmetli bir süreçtir. Uzun yıllar boyunca bilinçli ve disiplinli çalışma ile ancak uzmanlık performansına uzanan merdiveni çıkmaya başlanıldığına defalarca birebir yaşadım, şahit oldum.

Güreş Federasyonunda 2.defa bu sefer Başkan Yardımcısı olduğumda hazırladığımız ve uygulamaya koyduğumuz Stratejik Planın Ana Hedefini Olimpiyatlardaki madalya sayısını artırarak başarı seviyesini yükseltmek olarak belirledik. Stratejik Planı 4 yıllık olimpik devrelerine ayırdık, ülke olarak 3 Olimpiyat Devresi sonunda Madalya Sayısını üst düzeye çıkartmayı hedefledik. Plandaki hedef, Olimpik Başarı potansiyelini çeşitli göstergelerle tespit ettiğimiz genç güreşçinin 2-3 olimpiyat devresi içinde, 8-12 yıl içinde madalya şansını en yüksek seviyeye çıkmasını temin için çaba göstermeyi amaçlıyordu.

Yani 12 yaşlarındaki bir güreş potansiyelinin hatasız planlama ve etkin pratik ile 8-12 yıl içinde o şekilde gelişmesini temin edecek ve olimpik seviyede sporcu, örnek birey olmasını temin edecektik. Sonuçta işi talihe, kişisel çabaya, şansa bırakmamalıydık.

Jimnastik sporunda dünya şampiyonu İbrahim Çolak mükemmelliği temsil etmektedir.

4 yıllık bir devreyi kendi içinde yıllara böldük. Her yıl iki önemli uluslararası turnuvayı yıllık Ara Hedefler olarak belirledik. Yılı kendi içinde aylara, ayları haftalara, haftaları günlere, günleri kendi içinde 3-4 antrenman parçacığına ayırdık. Her haftanın düzenli detay planlarını sporcunun kendi antrenörünün hazırlamasını isterken makro planları federasyon seviyesinde hazırladık. Her bir haftanın başlangıç ve bitiş planlarını Pazartesi – Cumartesi olarak ön görürken Pazar günlerini aktif dinlenmeye ayırdık. Günlük bilinçli antrenmanın, günlere ve sporcunun bedensel ve ruhsal durumuna uygun şekilde ve hep konfor alanının üstünde olacak şekilde olmasına dikkat etmek gerekiyordu. Olimpik ve Dünya çapında sporcuları 8/12 yıllık yüksek organizasyon ile en iyi teknik kadroları görevlendirerek, eksiksiz ve hatasız olarak yönetmek gerekmektedir.

Görüleceği üzere ister güreşçi, jimnastikçi, atlet, yüzücü ister üst düzey profesyonel her birisinin en iyi idareciler, koçlar, amirler tarafından yaklaşık 8/12 yıl en üst düzey pratiklerle geliştirilmesi ve sonunda üst düzey uzmana, profesyonele ulaşmak gerekmektedir. Şirketler kendilerine en yetenekli insanları emanet ettikleri ilk ve ikinci kademe yöneticilerinden öncelikle insan yetiştirme görevini vermeli ve bunu garanti etmelidirler.

Şirketlerimizin insanını nasıl ve sistematik süreçlerle geliştirebildiğine dair çok başarılı örneklere rastlayamıyoruz. Belki bu konuda başarılı birkaç istisna bulunabilir.  Ticari ve Sanayi şirket ve kuruluşlarımız genç insanlara adeta armağan olarak kolaylıkla uzman, uzman yardımcısı unvanlarını verebilmektedirler. Uzmanlığın, profesyonelliğin önemi, kıymeti zedelenmekte genç insanları unvan ve para dışında motive etmek zorlaşmaktadır.

Lise üstü yüksek eğitimi bilinçli ve sürekli pratik yapmadan, uygulamalı branşlarda teorik ve sınıf eğitimleri ile yetinmek ülkemizin yetenekli insan havuzunu daraltmakta ve ülkemiz için içinden çıkılmaz sosyal ve insani sorunlara neden olmaktadır.

Kolay yoldan ve konfor alanında kalarak uzman olmak ve hele uzmanlığı sürdürmek mümkün değildir, aksi ise magazindir. Uzmanlığın zahmetine ve bilinçli pratiğini kazandıktan sonra sürdürmek için yeni zorlayıcı hedeflere ve mücadelelere ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak bilinçli çaba ile uzmanlığın merdivenleri çıkılır, dünya çapında uzman olunur. Bir kere uzmanlık seviyesine ulaştıktan sonra bu seviyeyi konfor alanında sürdürmek mümkün olamamaktadır. Kâfi mücadele görmeyen, yeni zirvelerle başa çıkmak, zorlukları olmayan düzlüklerde daha iyi olmak, en iyi olmak mümkün değildir, kurnazlık ise uzun süre işe yaramaz.

Dünyamızın içinde yaşadığı günümüzde birçok öğrenilmiş, kazanılmış uzmanlığın yeterli olmadığı, tersine önceki düzen ve zamanın başarılarının beraberinde getirdiği alışkanlıkların günümüzün engelleri olabileceğini düşünmek gerekir. Uzun hayat yolculuğumda bugüne kadar hiç karşılaşmadığımız kadar yeniliklere, gizemli olaylarla, alt üst oluşlarla karşılaşıyoruz.

Elon Musk’un şahsi serveti insanın dudaklarını uçuklatacak seviyede olmasına rağmen hala 85 saatlik haftayı nasıl bir motivasyonla sürdürdüğünü bu pandemi ortamının karamsarlığına rağmen yeni yıla girerken zihnimize jimnastik yaptırmak iyi gelebileceğini düşünüyorum. Sahi Elon Musk’u motive eden şey nedir?

Bu günlerde Uzmanlık konusu ile ilgili en dikkati çeken bilimsel kitaplardan birisi olan Anders Ericzzon’un Robert Pool ile birlikte yazdığı, Zirve: Uzmanlaşmanın Bilimsel Sırları – Buzdağı Yayıncılık kitabını tamamlamak üzereyim. Konu ile ilgilenen herkese bu kitabı baştan sona ders çalışır gibi çalışmalarını tavsiye ediyorum.

Herkese iyilikle dolu bir yeni yıl dileklerimle,

Yalçın İpbüken