Yalın Düşünce, Dünyayı Değiştiren Makine Kitapları ve Yalın Enstitülerin kurucusu James Womack ile sıradışı birlikte 3 saat geçirdik.

James Womack ile 2 Ekim günü Boston’un kuzeyinde Sahil Kasabası Newburyport’ta buluştuk 3 saat yalın düşünce, geçmişten günümüze ve geleceğe ufuk turu yaptık,

Yalın enstitüleri ve Dünya’daki gelişmeleri konuştuk. James Womack buluşma yerimize 40 dakikalık mesafeden geldi. Jameş Womack’ı 1997 yılından bu yana ve asıl Haziran 1998 tarihinde İstanbul Lütfü Kırdar Kongre Merkezinde gerçekleştirdiğimiz zirvesi sırasındaki sıradışı kişisel fedakarlığından tanıdım.

Yalın enstitüyü kurma sırasında bize gösterdiği ilgiden ve çabadan dolayı tekrardan şükranlarımı ifade ettim. Yalın Enstitü’lerin kuruluşuna giden yolda MİT araştırmaları ve yazdığı kitapların arka planlarının ayrıntıları hakkında merak ettiğim konuları açıklığa kavuşturduk. Başardığımız, hala yapmamız gerekenleri konuştuk. Digital dünyayı ve yalın düşüncenin katabilecekleri hususları not ettik. Toyota Şirketi ile ilişkilerini, Toyota’nın ilk Amerikalı yöneticisi Yalın Enstitülerin fikri önderi John Shook ile ilişkilerini, John’un Toyota ve Yalın Enstitülerdeki yeri ve önemi üzerinde durduk. James Womack’ın halen sürdürdüğü aktiviteleri, ilgi alanlarını öğrenme fırsatını elde ettim.

1997 yılından günümüze geçen onlarca yıl içinde kendi ile birçok kere bir araya geldik. Ancak 2 Ekim günü Newburport’taki 3 saat birlikteliğimizin yoğunluğu, içtenliği ve insani boyutu bambaşka bir anı olarak zihnimde kalacaktır. Bu vesile ile geçmişten günümüze aklımda kalanları sizlerle paylaşmayı yararlı gördüm.

“Dünyayı Değiştiren makine” kitabı ile tanıştığım 1993’ten günümüze bütün düşünce ve uygulama dünyamı Yalın şirket, yani Toyota ve tarzı, etkiledi, şekillendirdi, yön verdi. Bu kitabı yalnız okumakla kalmadım, 50 adet satın alarak tüm Koç Topluluğu Üst Düzeyi ile paylaştım. OSD bu kitabı Türkçeleştirdi. Paydaşlarına dağıttı. 1986 yılında “Yalın Düşünce” kitabı elimize geçti. Türkçeleştirmesine katkı verdik Sistem Yayıncılık yayınladı. Yalın Düşünce kitabı kısa zamanda en çok satan iş kitapları arasına girdi. Arkasından Yalın Çözümler kitabı geldi. Her üç kitabın Türkçeleşmesi kısa zamanda gerçekleşti.

Yalın Enstitü kitaplığında iki kitap ve bir müddet sonra gelen dr. Ayperi Okur’un “Yalın Üretim” Kitabı yer almaktadır. Artık bizlerin yol haritası belirlenmişti. Bütün uygulamalarımızda Yalın Şirketten bahsediyor, alıntılar yapıyor ve uygulamalarımızda yalın şirket kavramını hayata geçirmeye çalışıyorduk.

Bu arada 1996 yılında Adapazarı’dan Toyota Fabrikasının kurulması ve faaliyete geçmesi, öncesi yapılan ön hazırlıklar. Önemli bir kadronun Japonya’da eğitilmeleri çok önemli bir olaydır. Yalın Enstitüye önemli uzman ve yöneticileri kazandırmıştır.

James Womack’ı farklı bir insan olarak görürüm. Kendisinde tüm insanlığa hizmet duygusu çok gelişmiştir. Bu iki kitabın sağladığı güç ile düşüncelerini Yalın Enstitüler vasıtası ile tüm dünya insanına mal etmenin yolculuğuna çıktı. İlk olarak Amerikan Yalın Enstitü’sünü kurdu. Arkasından İngiltere ve Brezilya Yalın Enstitüleri ortaya çıktı. Yalın Enstitü Türkiye dünya kurulan Yalın Enstitülerin ilkleri arasındadır.

Bizler de kendi dünyamızda Yalın Düşünceyi hayata geçirme çalışma çabası içine girdik. Zaman içinde yolum tekrar Boston’a uzandı. Harvard üniversitesinde bir haftalık eğitime katıldım. Harvard Yayınlarını, vakalarından zengin bir koleksiyonu beraberimde ülkemize getirdim. Her gittiğimde Harvard Meydanına gidip kitapçılarda zaman geçirdim.

James Womack’ı ile defa Boston Cambridge’deki küçük ofisinde tanıştım. Amerikan Yalın Enstitü’nün Detroit’teki Yalın Zirvesine beni davet etti. İkinci olarak Detroit’teki zirvede buluştuk. Zirveye Amerika dışından benim gibi yalın düşünceyi hayata geçirmek için yola çıkan Hindistan, Hollanda, brezilya ve İngiltere’den katılımcılar ile birlikte bir taraftan Yalın Zirveyi takip ederken James Womack ve Toyota’nın ilk Amerikalı yöneticisi John Shook’un rehberliğinde Henry Ford ve kurduğu fabrikaları ve müzeleri dolaştık. Hatta yaşadığı evi ziyaret ettik. John Shook’un açıklamalarını dinledik. Yalın Düşünce istikametinde tam bir aydınlamadan geçtik. Büyük bir enerji biriktirdik. Henry Ford’un Hayatım ve İşim – My life & My Work ve Today and Tomorrow kitaplarını satın aldım ve çeşitli kereler okudum. Bu çok önemli iki kitabın Türkçeleşmemesini hep yadırgarım. Bu kitaplar ve diğerleri Henry Ford’un gerçek kimliğini ortaya koyması bakımından çok önemlidir.

Türkiye’ye döndüğümüzde mesleki yaşamımda da önemli değişiklik oldu Koç Holding merkezindeki Organizasyon Metot görevinden topluluk bünyesinde kurulan İDEA İnceleme, Danışmanlık, Eğitim ve Araştırma Anonim Şirketinin kurucu Genel Müdürü olarak 1997 yılı ortasında görevlendirildim. Bu görevim 2000 yılı sonuna kadar sürdü 30 yıllık çok değerli donanım ve birikimlerle Koç Topluluğuna veda ettim. 25 günlük emeklilik tatilimi sonlandırarak İpbüken Danışmanlık ve Eğitim Limited Şirketini kurarak tekrardan yola çıktım. Yalın Enstitü’yü kurabilecek maddi ve diğer imkanları oluşturma yönünde bu yolculuğum önemlidir.

İDEA şirketindeki faaliyetlerimizin odak noktasına Yalın Düşünce ve Toyota Tarzını koyduk. Zamanın şartlarında en iyi ekip ile danışmanlık, eğitim, araştırma ve inceleme yolunda çalışmalara hızla başladık ve ilk yaptığımız faaliyetlerin başına Yalın Zirveyi koyduk.

Rahmetli dr. Ayperi Okur, MİT’deki doktora çalışmalarından yeni dönmüş, TOFAŞ’ta Jan Nahum’un kurduğu Tedarikçi Geliştirme Merkezinde danışmanlık yapıyordu. Ayperi Okur’un katkıları ile James Womack ile kısa sürede bir Yalın Zirve için anlaştık. 30 Haziran 1 Temmuz günleri 2 gün Dünya’daki ilk büyük Yalın Zirvelerden birincisini hayata geçirdik. Bu organizasyonu yapmamızda Jan Nahum’lu TOFAŞ ve Mehmet Ali Berkman’ın genel müdür oldukları Arçelikten maddi ve manevi destek aldık. Otomotiv ve beyaz eşya sektörü ağırlıklı büyük bir takipçinin katıldığı iki günlük zirve sırasında James Womack’ı iyice tanıdık, Yalın Düşünce Yolculuğunu çıktık.

Womack ile 2001 yılında tekrar Boston’da buluştuk. Yol haritamızı belirledik, Eylül 2001 sonunda Brezilya Yalın zirvesine katıldım, Brezilya Yalın Ensitüsünü, Berezilya Zirvesini, Brezilya Mercedes Aks Fabrikasını ve Breziyla Yalın Enstitü başkanı Prof. Jose Ferro’dan değerli bilgi ve tavsiyelerini aldım. Prof. Ferro çeşitli kereler Türkiye’ye gelerek bizlere çok değerli deneyimlerini paylaştı. Birlikte bir kısım programları da gerçekleştirdik.

Yalın Enstitü’yü kurma yolculuğuna çıktık. 2002 yılında Yalın Enstitü Derneğini Nezih Soydan, Ülkü Kulaç, Regaip Baran, Hüseyin Adanalı. Tunç Sancı ve diğer bir kısım arkadaş ile oluşturduk. Zamanla yeni ve değerli arkadaşlar aramıza katıldı. Bugün 40 uzman kadrosu ve 5 kişilik merkez kadrosu önemli bir sayıya ulaştık. Bugünlere kadar büyük gayretle birlikte gelmeyi başardık.

Türkiye Yalın Enstitüsünün ve Yalın Düşünce hareketinin oluşmasında ve gelişmesinde James Womack’in kişisel vizyonu, idealleri, çabası önemli yer tutmaktadır. Kendisine müteşekkiriz. Şükranlarımızı sunuyorum.

Bu arada 1-2 Aralık günleri Şişli RadisonBlu otelinde 11.Yalın Zirveyi gerçekleştireceğimizi de bilgilerinize sunuyorum.

2 Ekim buluşmamızda bütün bu geçmişin üzerinden birlikte geçtik, geçtiğimiz yolculuğu kutladık. Ömür boyu ilişkilerimizi aynı sıcaklıkta sürdürme kararlılığımızı tekrarlayarak veda ettik.

Yalçın İpbüken

Sarıyer, 15 Ekim 2023