Domates, Kristof Kolomb’un Amerika’yı keşfinden sonra Avrupa’ya taşınmış, 1550’li yıllara kadar süs bitkisi olarak kullanılmıştır. İlk İtalyanlar tüketmeye başlamış, günümüz gıda endüstrisinin en temel ürünlerinden biri haline gelmiştir. Seracılığın yaygınlaşması ile birlikte yılın 12 ayı taze olarak da tüketilen bir ürün haline gelmiştir. Kahvaltıdan başlayarak tüm öğünlerde tüketilebilir olmasının yanı sıra sos ve salça olarak da endüstrinin vazgeçilmezlerinin başında yer alır.

Bulunduğumuz iklim kuşağı nedeniyle ekilebilir alanı çok daha küçük olduğu halde kendinden en az 10 kat fazla toprağa sahip ülkelerin ardından Türkiye, dünyanın 4. Büyük domates üreticisidir.

Buna rağmen son günlerde fiyatların yüksek olması nedeniyle gündemden düşmeyen tarım ürünlerinin başında yer almaktadır.  Peki bu durumun sebebi nedir?

Değer Akışı çalışmasını yapabilmek için öncelikle  değerin aktığı her bir adımın sorumlularından oluşan takımlar oluşturulur ve süreç, yetkili kişilerce bir takım çalışması ile baştan sona kadar; nihai müşteriden(tüketici) geriye doğru gidilerek haritalandırılır.

Tarımda da Yalın Düşünce ve Yalın Üretime geçmenin bilimden ve akıldan faydalanmanın zamanı  çoktan geldi.

Üretici, toptancı, komisyoncu, nakliyeci, yeterince para kazanamadığını söylerken nasıl oluyor da ilk noktadan çıktığı fiyatın 4-5 katına tüketiciye ulaşıyor sorusunun cevabı bir türlü net bir şekilde ortaya konamıyor.

Danışmanlığını yaptığımız pek çok işletmede durum aslında benzerlik gösteriyor. Değer Akışı Haritalama (VSM) dediğimiz yöntemle baştan sona kadar AKIŞ’ı analiz ettiğimizde Değer Katan işlemler çoğu zaman Akış Süresinin (LT) en fazla %1’lik kısmını oluşturur. Kalan %99’luk kısım ise çoğu zaman detaylı olarak sorgulanmayan, analiz edilmemiş, üzerinde düşünülmemiş ve alışılageldiği metodlarla yapılması nedeniyle oluşan pek çok farklı israftan oluşuyor.

Yalın Üretim her süreç adımını ve bu adımların her birisinin Değer Katan, Zorunlu İsraf ve İsraf Olan faaliyetlerini sorgulamayı, israfları yok etmeyi, zorunlu israfları azaltmayı hedefler

Sonrasında aynı ekip akışta yer alan israfları sorgulayarak daha iyi bir gelecek durum tasarlar. Gelecek durum haritası mevcut durumdan  daha kısa bir akış süresine sahip olmalıdır.

Bu kadar çok kaynağımız ve bu kadar fazla israfımız varken bal yapmayan arılar gibi uçuşmak yerine aklımızı kullanabileceğimiz günlere daha fazla ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum.

Cezmi AYTEKİN

Yalın Enstitü Danışmanı