Çorum Gıda İşleme Makine Üreticileri Kümesinin Yalın Dönüşümü

Ekonomik ve siyasi anlamda sürekli bir değişim ve yeniden yapılanma süreci içinde olan dünyada, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde makine sektörünün özel bir konumu bulunmaktadır. Türk Makine Sektörü küreselleşme sürecinde üretim, pazarlama, satış ve ticaret alanlarında dünya ile entegrasyonunu tamamlamış bir sektördür. Son yıllarda Çorum ili özellikle bu entegrasyonu gıda işleme makine sektörü ile yakalamış bulunmaktadır.

Çorum Gıda İşleme Makine üreticilerinin büyük bir çoğunluğunu un ve yem makineleri üreticileri oluşturmaktadır. 1960’lı yıllarda tek makine üretimiyle başlayan sektörün gelişim süreci, kapasite, çeşit, teknoloji ve kalite gibi birçok alanda yapılan yeniliklerle devam etmiştir. Önemli bir deneyim ve uzmanlığa sahip olan sektör bugün, dünyanın her kıtasına istenilen her kapasitede sayısız anahtar teslim fabrika kurabilme referansına sahiptir.

Makine sektöründeki bu gelişime Çorum Ticaret ve Sanayi Odası önderliğinde tamamlanmış olan iki kümelenme projesi büyük katkı sağlamıştır. İlk olarak 2011-2013 yılları arasında yürütülen KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi kapsamında bölgede bulunan KOBİ’lerin uluslararası pazarlarda rekabet güçlerini artırmasına destek olmuş sektör ihtiyaç ve strateji analiz raporu hazırlanmıştır. Çorum Gıda İşleme Makine Üreticileri Sektör İhtiyaç ve Strateji raporunda öncelikle aşağıda belirtilen faaliyetler hedeflenmiştir;

• Sektörde faaliyet gösteren işletmelerin ortak proje geliştirerek sektörün ulusal ve uluslararası rekabet gücünün artırılması
• Değer zinciri içerisindeki kuruluşların iş süreçlerini geliştirerek rakiplere göre etkili ve verimli hale getirilmesi ve bu kapsamda pilot faaliyet olarak yalın üretim tekniklerinin tasarlanıp uygulanması
• Kümelenme, işbirliği, teknoloji transferi, yalın dönüşüm ve inovasyona yönelik sektör için ortak hareket etme bilincini arttıracak uluslararası çalışma ziyareti gerçekleştirilmesi

Yukarıda belirtilen hedefler doğrultusunda ilk olarak Yalın Enstitü ile temasa geçilmiş ve yukarıda belirtilen hedefleri gerçekleştirmek için yalın dönüşüme ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir. Yalın felsefenin küme üyelerine etkili bir şekilde iletilmesi için iki yönlü çalışama planı hazırlanmıştır. İlki yalın pilot uygulama ikincisi ise uluslararası çalışma ziyareti olmuştur. Yapılan pilot uygulamalar küme içinde bulunan firmaların uluslar arası pazarlarda rekabet etmeleri için gerekli olan kalite, maliyet, etkinlik ve zamanında teslimat gibi olmazsa olmaz performans göstergeleri doğrudan etkilediği için firmalar ve destekleyici kurum olan Ekonomi Bakanlığı tarafından takdirle karşınlaşmıştır.  Firmalarda oluşan yalın dönüşüm sinerjisi Hollanda’ya gerçekleştirilen Yalın Çalışma ziyareti ile zirveye ulaşmış ve firmalar gelecekte gelecekleri durumu tasavvur etme imkânı elde etmiş ve bu sinerji ikinci kümelenme projesi olan Çorum Gıda İşleme Makine Üreticileri UR-GE projenin hayata geçirilmesini sağlamıştır. 2013-2016 yılları arasında yine Çorum Ticaret ve Sanayi Odası liderliğinde yürütülen Çorum Gıda İşleme Makine Üreticileri UR-GE projesi küme içinde bulunan bazı firmalardaki yalın dönüşümünün lokomotifi olmuştur. Küme içinde bulunan firmalar ortak bir yalın dile sahip olmuşlar ve yalın üretim, tedarik ve değer zincirine sahip olma yolunda büyük bir aşama kaydetmişlerdir.

UR-GE Projesin kapsamında ABD, Kanada, Hindistan, Tayland, İtalya ve Fransa gibi ülkelere yapılan uluslararası pazarlama ziyaretleri ile birlikte üç yalın uygulama danışmanlığı başarılı bir şekilde tamamlanmıştır. Yalın Uygulama Faz 1 Danışmanlık programıyla Yalın kültürün firmalarda yerleşmesi için yapılan pilot uygulamalar sayesinde işletmelerde yalın dönüşüm başlatılmış ve yeni teknikliklerle israflarla savaş başlatılmıştır. Yalın uygulamalardan alınan hızlı sonuçlar firmaların her türlü maliyetlerine, satışlarına, insan kaynaklarına ve kalite anlayışına doğrudan katkı sağlamıştır. Böylece uluslararası pazarlarda rekabet etmek için gerekli altyapı firmalarda oluşturulmaya başlamıştır.

Yalın Uygulama Faz 1 Danışmanlığını takiben “Yalın Düşünce ve Üretim Sisteminin” pilot uygulamadan çıkıp firmanın üretim ve hizmet süreçlerinde yayılmasını sağlanması, genel üretim süreci üzerinde tespit edilen israflarla, kaizen iyileştirme ve problem çözme teknikleri ile savaşma becerilerinin uygulamalı olarak kurgulanması için Yalın Uygulama Faz 2 Danışmanlık Programı başarıyla uygulanmıştır. Yalın Uygulama Faz 2 Danışmanlık Programı doğrultusunda yapılan çalışmalarla, danışmanlık programı içinde yer alan firmaların mevcut prosesleri içinde, yalın düşünce bakış açısına sahip, yalın üretim sistemine uygun yerleşimi (Lean Layout) sağlanmış, süreçlerin içinde artık israfların barınmadığı, daha verimli, kaliteli ve karlı yeni üretim süreçleri hayata geçirilmesi sağlanmıştır.

Yalın uygulamalara geçen firmalarımız kalite, maliyet, verimlilik ve teslimat performansı kriterlerinde uluslararası standartlara yaklaşmaya başlamış ve ihracat potansiyelleri giderek artmaya başlamıştır. Yalın Uygulama Faz 3 Danışmanlık programıyla birlikte proje içinde bulunan bazı firmalar uluslararası değer zincirlerine girmeye başlamış ve sürdürülebilir bir ihracat yapma imkânı elde etmişleridir. Proje içinde gerçekleştirilen çalışmalar Ekonomi Bakanlığı tarafından taktidir edilmiş ve Çorum Gıda İşleme Makine Üreticileri UR-GE projesi en iyi uygulama projeleri arasına seçilmiş ve ödüle layık görülmüştür.

Çorum Gıda İşleme Makine Üreticileri Kümesi Yalın Dönüşüm Çalışmaları

Yalın düşünce felsefesinin firmaların rekabet gücüne büyük katkı sağlaması Yalın uygulama çalışmalarının devam etmesi gerekliliğini ortaya çıkartmıştır. Küme içinde gerçekleştirilen çeşitli toplantılarda yeni projelerle yalın dönüşüm çalışmalarının devam etmesi gerektiği firmalar tarafından talep edilmiştir.

Yalın Uygulama Genel Proje Adımları

1. Yalın Düşünce & Farkındalık Eğitimi; Bu eğitim ile tüm katılımcılar “Yalın Düşünce” ve ilkelerinin tarihçesi ile beraber çıkış sebepleri ve uygulama yöntemleri, örnekleri ile beraber görme fırsatı buldular.

2. Firma Ziyaretleri; Her katılımcı firmada yapılacak tüm çalışmaların yerinde tespiti ve aksiyonların yine yerinde takip edilmesi gerçekleştirildi. Pilot uygulama yapılacak ürün ailesinin seçimi yapıldı; Firmanın üretimde sıkıntılar yaşadığı yada darboğazı olan veya müşteriye teslimatında aksaklık yaşanan bir ürün ailesine odaklanıldı. Öncelikli olarak firmanın yöneticilerinin öngörüleri doğrultusunda notlar alındı. Üretim birimi gözlemlenerek mevcut veriler incelendi. Ortak katılımda seçim yapıldı.

3. Mevcut Durum Yalın Değer Akış Haritasının Çıkarılması ve İsraf Noktalarını Tespiti; Pilot uygulama olarak seçilen ürün ailesinin tüm katılımcılarla beraber Mevcut Durum Değer Akış Haritası çıkarıldı. Malzeme ve bilgi akışına odaklanarak, sürekli akışın kesildiği ve kapasite dengesizliklerinin olduğu noktalar tespit edildi.

4. Malzeme Yürüme Yolunun Çıkarılması; Sürekli akışın gereği olarak, bekletmelerin olmadığı bir süreç yaratılması için öncelikli olarak malzeme yürüme yolunun sorgulandı. Prosesler neden birbirinden uzakta? Stok noktaları neden gereklidir? Neden forklift kullanılıyor? Gibi sorularla kitle üretim alışkanlıkları ve yürüme yolunun ters noktaları ve uzunluğu sorgulandı.

5. Gelecek Durum Haritasının Çıkarılması ve Alınacak Aksiyonların Tespiti; Yalın düşünce ve israfların farkındalığına ilaveten , yalın üretim tekniklerinin öğretilmesi ile beraber, katılımcılar yeni bir Gelecek Durum Haritası çizildi ve yeni duruma göre yerleşimin aksiyonlarını çıkarıldı. Yeni duruma göre yerleşim planının uygulanması; Fiili uygulamaya geçildi. Uygulama yapılacak alanın hazırlandı, makinaların yeni yerlerine taşınması ve çalışan arkadaşlara yeni çalışma düzeni eğitimlerinin verilmesi gerçekleştirildi.

6. Görsel Fabrika uygulamaları & 5S; Gerek mevcut durumun tespiti gerekse yapılan iyileşmelerin takibi ve kazançların görülmesi için takım panolarının oluşturulması, güncelliğinin ve doğruluğunun takibi, alışkanlık halini alması ve sürekliliğinin sağlanması adına diğer destek eğitimlerin de verilmesi gerçekleştirildi. Bunların başında da Görsel fabrika & 5s danışmanlığı verildi. Üretimi anlık olarak takip etmek, sürekli günceli görmek ve sorgulamak, oluşan olumsuz durumları ve problemleri kanıksamadan, anında görmek ve bir daha olmaması adına aksiyon alma alışkanlığı kazandırmak için takım panosu, andonlar, 5s standartları gibi görseller uygulamaya sokuldu.

7. Kanban ve Süpermarketler; Stokların takibi, tam zamanında üretime cevap verecek malzeme yönetimi yine yalın üretime destek veren teknikler öğretildi. İhtiyaç duyulan noktalar için gerekli stok miktarı ve kanban sayılarının hesaplanması yapıldı ve kurulum desteği verildi.

8. Kalite, Maliyet ve Teslimat ; Kalitenin operasyon merkezlerinde direk operatörler tarafından takip edilmesi ve yerinde kalite sistematiğinin devreye alınması sağlandı. Maliyet Analizleri yapıldı. Teslimat performansı için tam JIT ve Jidoka çalışmaları gerçekleştirildi.

Yalın Dönüşümün Somut Çıktıları

Dura Makina Pilot Uygulama Kazanç Tablosu