The Economist: Olimpiyatların Ardından Kentsel streoidler

Üzerinden bir yıl geçtikten sonra, Olimpik oyunların mirası, Doğu Londra’nın daha hızlı canlanması olmuştur.
(Haziran 22, 2013 / Baskı versiyonundan)
İngiltere 2005’te Olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapma hakkını kazanınca, bu gazete umutsuzluğa düşmüştü. Biz diyorduk ki Londra’nın bir yandan dikkatleri üzerine çekmeye gereksinimi yoktu, diğer yandan da bundan fazla bir çıkarı da olmayacaktı. Maliyet—ki 10 milyar Sterline yakındı (16 milyar Dolar)—iki-haftalık “partiyi” haklı çıkaracak gibi değildi. Sirkin, Londralıların Eurostar kanalıyla takip edebilecekleri ve parasının da Fransızlar tarafından karşılanacağı şeklinde Paris’e gitmesi daha uygundu.
Açılış seremonisinin yapılışından neredeyse bir yıl sonra, Londra bizi haksız çıkarmak için elinden geleni yapıyor. Oyunların bazı tartışılır getirileri—örneğin, daha sportif bir nüfus gibi—gerçekleşmedi. Ne var ki kentin Doğu Yakası’ndaki Olimpik Park’ın bulunduğu sahada (politikacıların ısrarla kullandıkları gibi) adamakıllı bir “miras” biçimlenmeye başlamış durumda. Harcanan para Londra Belediye Başkanı Boris Johnson’un ileri sürdüğü gibi “İngiliz kamu harcamaları tarihi içinde en mantıklı ve pragmatik yatırımlar” henüz olmayabilir. Yine de Atina ve Pekin’in şimdi farkına vardıkları gibi tarihte gerçekte hiçbir yararı olmayan, sadece itibar artırmak için üstlenilmiş en büyük projeler içinde de yer almamaktadır.
Olimpik Park’ın şimdi üzerinde oturduğu mil karelik saha bir zamanlar kaybolmuş bir ülkeydi, çiçek bozuğu gibi terkedilmiş fabrikalar, yüksek gerilim hatları ve kanun dışıların mekanları. Bir süre oraya atılmış eski buzdolaplarının oluşturduğu tepeleriyle ünlüydü.  Ona komşu olan semtler—Hackney, Newham, Tower Hamlets ve Waltham Forest—uzun süredir, ucuz kira ve iş bulma olanaklarına çekilen mültecilerin ve fırsatçıların konaklama mekanıydılar. Her dördünde de işsizlik oranı %10’un üzerindedir.
Yine de Doğu Yakası Londra’nın en hızlı gelişen alanlarından biridir. 2001’den beri bu dört semtin nüfusu olağanüstü arttı. Olimpik sahanın iki mil güneyindeki Canary Rıhtımı, bölge ekonomisinin İngilitere’nin diğer bölgelerine göre çok daha hızlı büyümesine yardımcı oldu. Batı’ya gidildikçe bu bölgeye yuppie’lerin (genç kentli profesyoneller) yerleştiğini ve beraberlerinde içki/yiyecek barlarını ve gülünç T-shirt dükkanlarını getirdiklerini görüyoruz. Shoreditch’te bir zamanlar terkedilmiş ambar ve depoların bulunduğu yerde şimdi yaratıcı teknolojik kümelenmeler fışkırmıştı.
London School of Economics’ten Tony Travers Olimpik sahanın bir süre için bu büyümeden yarar sağlama potansiyeline sahip olduğunu söylüyor. Stratford’a ulaşım bağlantıları mükemmeldir ve yöredeki okullar son yıllarda çarpıcı biçimde gelişmişlerdir. Sorun, post-endüstriyel enkazın rotadan çıkmış ölçeğiydi. Olimpiyatlar bunun temizlenmesi için bir mazeret—ve para—sunuyordu.
Yakınlardaki bir toplu konutta yaşayan bir adam, “Buradaki belediye meclisi buraya daha da fazla sayıda yuppie çekmeye çalışıyor”, diye şikayet ediyor. Bu gerçekten de doğru. Olimpik Park sahasında son kertede yaklaşık 10,000 konut ortaya çıkacak. Eylül ayında konut sakinleri, konut ünitelerinin ilk 2,818’e taşınacaklar—oyunlar sırasında yarışmacıların barındığı “Doğu Yaka”sı oluşumuna. İnşaat işçileri ordan oraya koşuşturuyorlar, mutfakları ve gardropları takıyorlar: Bazı pencerelerde yarışmacıların bıraktıkları ulusal bayraklar halen sallanıyor. Doğu Yakası’ndaki apartman dairelerinin yaklaşık yarısı, buraları satmak yerine uzun vadeli kontratlarla kiraya vermeyi düşünen bir Katar Bağımsız Varlık Fonu’na ait. Gayrimenkul yöneticisi Tony O’Reilly, Fon’un hem aileleri hem de özgür profesyonelleri çekmek istediğini söylüyor. Ebeveynleri cezbetmek için pırıl pırıl, yepyeni bir okul ve hangar benzeri bir sağlık kliniği birlikte açılacaklar. 2014’te 870’e yakın alçak katlı aile konutu ve bunu takip eden yıllarda da daha da fazlası bunları takip edecek.
Bir emlak firması olan Jones Lang LaSalle’den Jon Neale, Olimpiyatların yakın yörelerde de gelişmeyi teşvik ettiğini düşünüyor. Hackney Wick’te Nehir kıyısı baştan aşağı camlı apartman blokları ile kaplı; Stratford ana caddesi sözde ikonik ve çevreyi kirleten çok-katlı apartmanlarla doldu. Son birkaç yıldır inşaat sektörü Hackney ve Tower Hamlets’de İngiltere’nin neredeyse tüm bölgelerinden daha hızlı yol aldı.
Gelecek Mayıs ayından itibaren Olimpiyat basın ve radyo-televizyon yayıncılığı merkezi gayrimenkul komisyoncusu olan Delaney ile veri merkezi operatörü olan Infinity’nin ortak bir girişimi olan iCITY’ye geçecek. Bir radyo-televizyon yayıncısı olan BT Sport da orada işe girişecek. Loughborough Üniversitesi 1,000 doktora öğrencisi için bir merkez planlıyor. Ve yeni kurulan şirketlere mekan sağlayıcı bir firma olan TechHub da kendine burada bir yer ayarlamayı düşünüyor. Olimpik Park’ı yöneten geliştirme şirketine göre yakınlarda bir yerde bir konut alanında yeni bir kampus oluşturma planından çok yakın bir zamanda vaz geçen University College London da Olimpik parkta kendine bir yer düşünebilir.
Umudumuz bu “kiracıların” başkalarını da buraya çekmeleri ve yeni gelenlerle birlikte alanın büyüklü küçüklü dijital ve yaratıcı iş/firmalarla ve teknoloji-kafalı akademisyenler ve öğrencilerle dolması. Yeterli mekanın olmaması ve artan kiralar yeni firmaları Shoreditch’ten uzaklaştırmaya başladı bile. TechHub’ın patronu Elizabeth Varley kendilerine ait Shoreditch’teki iki sahanın “tıklım tıklım dolu” olduğunu söylüyor. Özellikle, yarım düzine ya da biraz fazlası insan çalıştıran firmalar—yani, başkalarıyla aynı mekanı paylaşmak için biraz büyük olan ancak bir ofis binasında tek başlarına iki yıllık kontrat imzalamak için de henüz hazır olmayan firmalar—ve yazılım ve kodlar üzerine çalışmak için alana gereksinim duyan ekipler daha da fazla mekan talebiyle gelmektedirler.
100 metre koşusunu kazanmak
Bu, Londara’daki tek yenilenme projesi değildir ama en hızlı tamamlananıdır. Başkentteki büyük projeler genellikle onlarca yılı kapsarlar. İmarcılar gelir-vergi beyannamesi verirlerken sıklıkla gayrımenkul-fiyat enflasyonuna dayanırlar ve konutları azar azar satışa sunarlar. Londra’nın diğer iki yenilenme projeleri olan Vauxhall’daki Nine Elms ve Elephant ve Castle geliştirme projeleri son derece yavaş ilerlemişlerdir, bunun bir nedeni de altyapı üzerindeki (sonuç vermeyen, uzun) görüşmelerdir. Onun için bu standartlara bakılırsa Olimpik sahanın ilerlemesi 100 m koşusu hızındadır.
(Tabii) planlanan her şey başarıya ulaşacak demek değil. Doğu Yakası’ndaki daireler sonsuza dek cilalı kalmayacaklar ve üstelik imarcıların umutlarının tersine ailelerin zevkine hitap etmiyor olabilirler de. iCITY gelişimi için planlanan teknoloji işletmeleri hiçbir zaman buraya gelmeyebilirler. Ayrıca Stratford’da genç yazılımcılara hitap eden barlar ve modern restoranlar da yoktur. Ve Shoreditch’de kiraların yüksek olmasına karşın, Dalston’da hala ucuz yerler de vardır.
Yine de her ne olursa olsun, (bu) saha, Olimpik sirkin sona ermesiyle birlikte genellikle olduğunun tersine yetersiz kullanılmış ve sonuçta da unutulmuş bir mekan olmayacaktır. Londra’nın ekonomik yerçekimi son 30 yıldır doğuya doğru çark etmektedir. Bu ilerleme eninde sonunda Stratford’a da ulaşacaktır. Ama hükümetin sağladığı yığınla para, süreci keskin bir şekilde hızlandırmış, beraberinde bir dolu özel sermayeyi de getirmiştir. Sonuçta Doğu Yakası Londra’nın diğer yörelerini beklenenden daha kısa sürede yakalayacaktır. Faturanın kendilerine yazıldığı İngiliz mükellefleri için bu bir konsolidasyon anlamına gelebilir.