James Morgan'ın Türkiye Ziyareti ve Bizlerle Paylaştıkları
7-11 Haziran tarihleri arasında Jim Morgan ve eşi Mary Morgan Türkiye’ye ziyaret geldi. Jim Morgan, Ford globalin dış gövde, güvenlik ve malzeme idare direktörü olarak 8 yıl, eşi Mary uzun yıllar General Motors’da mühendis olarak çalışmıştır. Jim 8 yıllık çalışmadan sonra Ford’dan ayrılmış ve Lean Global Network içinde danışmanlık faaliyetlerine başlamıştır. Jim Morgan’ın Yalın ile tanışması doktora eğitimi sırasında olmuştur.
Bursa’da Orhan Holding firmalarından Orda Otomotiv ziyaret edildi. Orhan holding Başkanı Murat Orhan başta olmak üzere Orhan Holding’in üst düzey yöneticileri Jim Morgan ve Eşine büyük ilgi gösterdiler. Akşam yemeğinde de yalnız bırakmadılar. İddialı bir otomotiv yan sanayicisi olarak dünyadaki teknik, teknolojik ve malzeme konulardaki gelişmeleri yakından takip etmenin üzerinde duruldu. Müşteriden daha çok ve derinlemesine ürün bilgisine ihtiyaç olduğu ifade edildi.
İkinci ziyaret ettiğimiz firma Tofaş fabrikasıdır. Tofaş/Fiat’a yaptığımız bir günlük ziyaret ise çok farklı boyutta cereyan etti. Tofaş yetkilileri; başta Kamil Başaran, Akın Aydemir ve Flippo Sessio olmak üzere ziyaretimize büyük ilgi gösterdiler. Tofaş Genel Müdürü Kamil Başaran ile öğle yemeğinde buluştuk. Kamil bey, Tofaş/Fiat önümüzdeki dönem yapmayı planladıkları yeni ürün planları hepimizi heyecanlandırdı. Öğleden önce Fabrikanın hem her yerini gezme imkanını bulduk. Pres ve Kalıp Fabrikaları, Gövde ve Montaj Fabrikaları ayrı ayrı hepimizi etkiledi. En çok da ar-ge tesisleri, prototip üretim alanı ve test alanlarının ziyaretinden çok etkilendik. Eski bir Tofaş yöneticisi olarak Tofaş’ın bugün eriştiği büyüklük, teknik ve teknolojik seviye ve her seviyedeki çalışanın, mühendis ve yöneticinin sahip oldukları nitelikleri bizleri özellikle etkiledi.
Jim Morgan öğleden sonra müdür ve yöneticilere Yeni Ürün Geliştirme ve Ford’un “Yeni Ürün Odaklı Yeniden Canlandırılması” başlıklı bir sunum yaptı. Yeni ürün Konusundaki derin bilgi ve tecrübesi katılımcıların ilgisini çekti. Sonrasında ise başta ar-ge direktörü Flippo Sessio olmak üzere diğer ar-ge yöneticileri ile soru cevap oturumu yapıldı. Ürün Geliştirme konularındaki sorulara büyük bir öz güven ile cevaplar verdi. En çok da yeni üründen sorumlu Baş Mühendis konusu ilgilerini çekti.
Jim Morgan ile son yarım günü Yalın Enstitünün Sarıyer Ofisinde geçirdik. Yönetim Kurulumuzun bir kısım üyesinin de katıldığı toplantıda tekrardan Yeni Ürün Geliştirme konusuna geldik. Ürün Geliştirme konusunda Toyota’nın geliştirdiği yöntem ve yaklaşımın ne kadar güçlü ve ne kadar fark yarattığını bir daha öğrenme fırsatını bulduk. Jim Morgan bize Yalın Ürün Geliştirme konusundaki tarihçeyi de anlattı.
Jim Morgan ve eşinin ziyareti bizlere ürün geliştirme konusunda farklı bakış açıları kazandırdı. Bunları başlıklar altında toparlayacak olursak;
Ürün geliştirmede Liderin Rolü: Ford son 20 yıldır pazar payını günden güne rakiplerine kaybetmekteydi. Değişime ihtiyacın üst boyutta olduğu dönemde Ford Boeing’ten Alan Mullaly’i CEO olarak göreve getirdi. Alan Mullaly “tek bir Ford” var anlayışıyla ekiplerini koordine ediyordu. Her hafta Perşembe günleri tüm ekip liderlerini biraraya getirerek BPR (Business plan review) toplantıları yapıyor, haftalık çalışmalar özetleniyor, KPI’ lar (Key performance indicator) takip edilerek varsa aksayan noktalar belirleniyordu. Problemlerin çözümü ise ayrıca yapılıyordu. Alan problemlerin açıkça görülebilir olmasını çok önemsiyordu. Alan’ın yönetiminde “gizli olan hiçbir şeyi yönetemezsinizi” anlayışı hakimdi.
Mullaly ayrıca her müsait olduğunda Ford kullanıcılarını ve bayileri arayarak ürün hakkında müşteriden geri bildirim almasıyla bilinmektedir.
Bununla birlikte Alan Mullaly Ford’ta tevazu sahibi kişiliği ve kibarlığı ile de çalışanlarının saygısını kazanmıştır. Alan Mullaly ile Mckinsey’in yapmış olduğu ropörtajı geçen aylarda Türkçeleştirip web sitemizde yayınlamıştık.
Yalın Prensiplerin Ürün Geliştirmede Uygulanması: Yalın ürün geliştirme 3 ana kavramın etrafında şekillenmektedir. İnsan, Süreç ve Teknoloji. Bunlar arasında en fazla vurgulanan olgu ise insandır. Yalın Düşünce’de insanların geliştirilmesi, sonra da onlardan süreçleri yalınlaştırması beklenmektedir. Yalında “İyi ürünleri, iyi yetişmiş insanlar üretir” ve bu nedenle ürünleri ve insanları aynı anda geliştiririz anlayışı hakimdir. Teknoloji ise bu üçlü arasında en az etkili kavram olarak nitelendirilmektedir. İyi yetişmiş insanlar doğru ve israfsız süreçleri yaratır ve bu süreçlere uygun, süreçleri kolaylaştıracak teknolji uygulamalıdır.
Şef Mühendisin Rolü: Şef mühendis ürün geliştirmede ürün fikrinin oluşumundan ürünün pazara ulaşmasına kadar geçen süreçten sorumludur. Bu anlamda şef mühendis, sadece fonksiyonlar arası iletişimi sağlamak, yönetimi tek kanaldan yönetmek dışında,
- Müşteriyi dinlemek ve onu gözlemlemyerek müşteri için asıl değeri saptama; burada Jim müşteriyi gözlemlemleyerek onun ihtiyaçlarını anlamanın kritik husus olduğunu vurgulamaktadır.
- Mühendislerin gelişiminden ve motivasyonlarından
- Proje için dönüm noktalarının (milestone) belirlenmesi ve bunlara uyumdan
- Proje planından, maliyet ve performans hedeflerinin belirlenmesi
- Projenin tüm teknik detayları
gibi bir çok konuda yetkilidir. İdeal olarak şef mühendisler 20 yılın üzerinde mühendislik tecrübesi olan ve şirketin farklı departmanlarını tanıyan mühendisler seçilmektedir.
Proje Yönetimi: Projeler farklı fonksiyonlardan (üretim, satın alma, kalite güvence) çalışanların projenin erken safhalarında katılımı ile hep birlikte eş zamanlı yürütülmektedir. Eş zamanlı mühendisliği sağlamanın en önemli yapıtaşlarından birisi oobeya odası yaklaşımıdır. Oobeya odasında otomobilin farklı bölümleri için oluşturulan takımların liderlerleri biraraya gelir ve proje üzerinde en son çalışmaları değerlendirir. Bunun dışında her takımın kendi içerisindeki performanslarının değerlendirildiği toplantılar da vardır.
Proje yönetiminde amaç değişkenlikleri mümkün olduğunca azaltıp standart işlerin oranını arttırmak olmalıdır. Standart işler hataların daha az yapılmasına verimliliğin daha yüksek olmasını sağlar.
Bir diğer önemli nokta çalışanların işyükü doluluk oranlarının doğru ayarlanmasıdır. Hazırlanan proje planı ve çizelge çerçevesinde iş yükü ve iş gücü kapasitesi belirlenmeli ve görevler çalışanlara bu doğrultuda atanmalıdır. Burada uygulanan kuyruk teorisine göre çalışanların zamanlarının en fazla %80’ i doldurulmalıdır. Aksi durumda projede aksaklıklar olağanüstü seviyelerde artmaktadır.
Tedarikçi Entegrasyonu: Burada doğru kriterleri koyarak tedarikçileri seçmek ve onlarla birlikte çalışma hedeflenmelidir. Yeni ürün devreye alınma aşamasında ana (birincil) tedarikçilerin bu ürün geliştirme sürecine katılarak ürün geliştirme mühendisleri ile birlikte çalışmasıdır. Ana firmalar (OEM) da tedarikçilerini süreç gelişimlerine katkı sağlamalıdır. İkinci ve üçüncü parti tedarikçi ilişkileri de periyodik değerlendirmeler ile izlenebilir.
Mühendislerin Kariyer Yolu: Burada mühendislik fakültelerinden yeni mezun gençlerin nasıl derinlemesine mühendis olabileceklerine odaklanmak gerekir. Toyota’da mühendisler 10-12 yıllık süreden sonra ilk kademe yönetim seviyesine çıkabilmektedirler. İşe ilk alınan mühendisler için yoğun işbaşında öğrenme aktiviteleri yapılarak teknik uzmanlık kazanmaları hedeflenmektedir. Bu arada her mühendisin mentörü vardır ve mentörler mühendislere verdikleri sorumluluklar ile onların gelişimine katkı sağlamaktadırlar.
Sonuç olarak, bu 3 günlük ziyarette ürün geliştirmenin bir şirketin kaderi için ne kadar önemli olduğunu ve ne kadar titizlikle ele alınması gerekn bir süreç olduğunu öğrendik. Bu konuda James Morgan ve Jeffrey Liker’ın yazmış olduğu ve Yalın Enstitü’nün Türkçeleştirdiği Toyota Ürün Geliştirme Sistemi kitabını okumanızı tavsiye ederiz.
Yalçın İpbüken
Eren Artar
