‘Yükselen dalga bütün gemileri kaldırır’ deyimini hepimiz biliriz ve bu deyim son birkaç yılda balon gibi büyüyen dünya ekonomisi için de geçerlidir. Herhangi bir firma, sıradan bir performansa sahip olsa ve hiç iyileştirme yapmasa bile hayatta kalabilir.
Maalesef bunun doğal bir sonucu vardır. Gerçekten büyük bir dalga – finansal bir tsunami – en sağlam gemiyi bile en azından hafifçe sarsabilir. Yalın Topluluk için can sıkıcı bir kanıt, dünyanın tutarlı şekilde en başarılı ve finansal olarak kararlı şirketinin – Toyota’nın – 70 yıldan beri ilk defa şimdi para kaybettiği ile ilgili en son haberdir.
Bu nasıl olabilir? Finansal tsunami Yalın Hareket için ne demektir?
Toyota’nın mevcut problemlerinin kök nedeni, 1990’ların ortalarındaki gaza basma ve küresel oto endüstrisinde 1 numara olma kararıdır. Toyota dünya çapında muazzam bir kapasite artışına gitti ve 2008’de GM’i geçerek küresel satış lideri oldu. Bununla birlikte, bu nakiti harcamak Toyota’nın geçmişindeki mütevazı seviyelerin çok ötesinde borç almasını gerektirdi ve şirketi talepteki aşırı düşüşlere karşı savunmasız hale getirdi. Satışta bir düşüş görünüşte önceden tahmin edilemedi, fakat herhangi bir şirketten daha fazla olarak Toyota, tahminlerin – özellikle iyimser tahminlerin – genellikle yanlış olduğu ile ilgili kendi sahip olduğu zor kazanılan deneyimine saygı göstermeliydi.
Her bir önemli pazardaki talep düşüşüne rağmen, Toyota birçok rakibinin içinde bulunduğu vahim sıkıntıların içinde değil. Hâlâ çok yüksek bir kredi puanına sahiptir ve yeni ürün programlarını ve Ar-Ge çalışmalarını plana göre devam ettirmek için borç alabilir. Aslında, işler sadece bir araba şirketinin çalışır halde kaldığı kadar kötü giderse, o şirket Toyota olacaktır.
Fakat sınırsız genişlemenin mutlu dönemi şimdi bitti ve Toyota muhtemelen 2008’in sonunda zamanının çoğunu Hansei (kritik iç gözlem) yapmaya harcıyordur. John Shook, www.lean.org‘daki yönetim sütununda şunu açıkça söylemektedir: Toyota başlangıcından beri daima en az miktarda kaynak kullanarak müşteri problemlerini çözmede en iyi olmak istedi, böylece hayatta kalabilirdi. Fakat 1990’ların ortasında yönünü değiştirdi ve herhangi bir şekilde büyümenin iyi olduğu ve en büyük olmanın en iyi olduğu ile ilgili iş hayatındaki ortak görüşü kabul etti. Bu, Yalın yol değildir ve Toyota’nın amacındaki geleneksel bakış açısına bir dönüş olacağını tahmin ediyorum. Ayrıca bu sıkıntılı dönemin, Toyota’ya Yalın yöneticiler stoğunu yenilemesi için zaman vererek bir lütuf sağlayacağını da tahmin ediyorum. Onun tehlikeli büyümesi, yönetimsel tecrübe seviyesini ciddi bir şekilde sulandırdı ve bu Toyota’nın uzun dönemli başarısı için ciddi bir tehlike haline geliyordu.
Fakat geri kalanlarımız için durum nedir? Basit gerçek şudur; içinde bulunduğumuz bu sıkıntılı durum bizi şirketlerimizdeki ve pazarlarımızdaki zor konularla – tercihen uzak durduğumuz ve belki de uzunca bir süredir kaçındığımız konularla – yüz yüze gelmeye zorlayacaktır. Dikkatli bir şekilde düşünen, kök nedenleri belirleyen ve odaklanarak yaratıcı önlemler alan şirketler için gelecek daha aydınlık olacaktır.
Toyota’nın tarihini bir kanıt olarak hatırlatmama izin verin. Bu Toyota’nın karşı karşıya olduğu ilk finansal dalga değildir, fakat en sonuncusudur:

• 1950’de Japonya pazarındaki talep çöküşü.
• 1973’teki petrol krizi, yen yükselirken talebi tekrar bastırdı.
• Kuzey Amerika ve Avrupa’nın ticari sınırlamaları uygulamaya koymasıyla Toyota’nın ihracatlarını kısıtlayan ve yabancı pazarlarda yoğun yatırımlar yapmasını gerektiren, 1981’deki dünya resesyonu.
• Sadece birkaç ay içinde yenin dolar karşısındaki değerini 240’tan 120’ye düşüren, 1980’lerin sonundaki yen şoku.
• 1990’da emlak balonunun patlamasından sonra 10 yıllık bir durgunluğa yol açan Japon ekonomisindeki çöküş.

Dikkatli bir şekilde düşünerek, kök nedenlerine kadar problemleri izleyerek ve gerekli önlemleri alarak Toyota her zaman daha güçlü olarak ortaya çıktı.
2008’in belirsizliğine rağmen, 2009 ile ilgili iyimser bir görüşüm var: Toyota iyi olacak ve hatta daha iyi bir şirket olacak. Hepimiz, değerlerimizin gerçekten ne olduğuna ve sıkıntıyı nasıl yaratıcı bir şekilde kullanacağımıza karar vermek için 2009’da ciddi bir şekilde test edileceğiz. Buna rağmen, kök nedenlerle karşı karşıya olan ve sonuca götüren önlemler alan Yalın Topluluk üyeleri, fırtına yatıştığı zaman daha güçlü ve daha enerjik olacaklardır ve umutsuz zamanlar birçok ilave şirketin Yalın’ı kabul etmesine neden olacağı için biz artacağız.
2009’daki sıkıntı günler boyunca yaratıcı Yalın düşünmeler dileğiyle,
James P. Womack