Türkiye’de ilk Yalın Zirvenin 29-30 Haziran 1998 günleri Lütfü Kırdar’da yapılacağını bildiren Nazire Kalkan imzalı ve  Haziran 1998 tarihli Milliyet Gazetesinde yayınlanan Yalın Üretimde Gerçek Yaşam Öyküleri  Haberi:

Nazire KALKAN

Batmak üzereyken yalın üretim sistemine geçen firmalar kısa zamanda zarardan milyonlarca dolar kara geçiyor. Yeni ürün sayısı sektöre göre 8 kat artabiliyor. Stok depoları kapanıyor, maliyetlerler hızla düşüyor. Yalın üretimin gücü, yöntemlerin ucuz ve basit olmasından geliyor. Fabrikanın içindeki makineleri farklı biçimde dizerek bile önemli ölçüde verimlilik artışı sağlanabiliyor.

Başta stok olmak üzere, üretim maliyetlerini artıran, müşteriye yanıt verme süresini uzatan tüm etkenleri ortadan kaldırmayı amaçlayan yalın üretimde gerçek yaşam öyküleri dinlemek ister misiniz?

Ünlü otomobil firması Porsche, Boeing uçaklar için jet motoru yapan Pratt & Whitney, kablo sistemleri üreten Wiremold, üçü de 1990’lı yılların başında girdikleri mali krizleri yalın üretim prensiplerini uygulayarak aşmayı başarmış büyük firmalar. Tabii başka örnekler de var.

Batmak üzereyken yalın üretim sistemine geçmişler ve belki de böyle can havliyle sisteme sarıldıkları için bilançoları kısa zamanda zarardan kara dönmüş. Bunun yanısıra her yıl pazara sundukları yeni ürün sayısı artmış, siparişlerin teslim süresi azalmış, toplam üretim süresi kısalmış, çalışan başına düşen ciro önemli ölçüde yükselmiş. Elde ettikleri kazançlar küçümsenmeyecek boyutlarda.

İş dünyasında devrim yaratan “yalın düşünce”nin mucitleri James Womack ve Daniel Jones, önümüzdeki hafta 29 – 30 haziran tarihlerinde İstanbul’da verecekleri konferansta Türk özel sektörüne somut örnekleriyle yalın üretime ilişkin görüş ve deneyimlerini aktaracaklar.

90’lı yılların başında yayınlandığında dünyada büyük yankı uyandıran ve satış rekorları kıran “Dünyayı Değiştiren Makine” adlı kitabın da yazarları.

Yöntem ucuz ve basit

Toplantının ev sahipliğini üstlenen Koç Topluluğu’nun eğitim ve danışmanlık şirketi İ.D.E.A. zirvenin öncesinde sistemin temel yaklaşımlarını ve üretim uygulamalarını içeren kapsamlı bir çalışma hazırlamış. Hatta bir de tanıtım CD’si eklemiş. Bu çalışmada yalın üretimin somut sonuçlarını firma bazında ayrıntılı olarak bulmak mümkün. Yandaki sütunlarda görebileceğiniz gibi kazanımlar gerçekten dikkat çekici. Zaten yalın üretim için sıklıkla “sihirli değnek” benzetmesi yapılıyor.

Çoğu azla yapmak olarak özetleyebileceğimiz yalın düşüncenin gücü üretim tekniklerinin aslında son derece basit ve ucuz olmasından ileri geliyor. Çünkü yalın üretim ek yatırım gerektirmiyor. Genel anlamıyla mevcut ekipman, iş gücü ve üretim alanlarının yeniden düzenlenmesi ilkesine dayandığı için her isteyen firma bu sisteme geçebilir. Yalın üretimde makinelerin yenilenmesinden önce yapılması gereken, üretim araçlarının yerlerini değiştirerek farklı biçimde dizmek. Ya da parça akışını mükemmel sağlayacak şekilde fabrikanın içindeki farklı bölümlerin senkronize (eş zamanlı) çalışmalarını sağlamak.

İki fabrika düşünün. İkisi için de aynı makineler satın alınmış olsun. Birinde makineler klasik sisteme göre konumlandırılmış, diğerinde ise kapasitesi yüksek makineler kapasitesi düşük makinelere adapte edilerek uyum içinde çalışmaları sağlanmış. İkincisi yalın üretimin mantığını en iyi açıklayan uygulamalardan biri.

Kısacası, yalın üretimde para değil niyet önemli. Bu sistemi benimseyen şirketlerin gerçek yaşam öykülerini ise yandaki sütunlarda bulabilirsiniz.

Yalın üretimde başarı örnekleri

Yalın üretimde hem zamandan hem mekandan tasarruf sağlanıyor. Kimi örneklerde değişim öncesi 2.5 saat süren kalıp değiştirme işleminin 5 dakikaya inmesi az şey değil. Fabrikanın kapladığı alanların küçülmesi de dikkat çekici. Bazı durumlarda üretim yapmak için ihtiyaç duyulan alan yarıdan fazla azalmış.

İ.D.E.A.’nın çalışmasında iki Amerikan bir de Alman firmasının deneyimlerinden yola çıkarak yalın üretim sisteminin faziletleri anlatılmaya çalışılmış. Yalın üretim bu özgün uygulamalarda gerçekten de bir sihirli değneğe dönüşmüş.

Porsche – 293 milyon mark zarardan 2 milyon mark kara

1986’da 50 bin adet satış rakamına ulaşarak rekor kıran Porsche, 1992’de satışların 14 bin adede gerilemesiyle krize girmiş. Kaliteye aşırı derecede odaklanmış olan Porsche’nin temel sorunu maliyetlerinin yüksekliği. Yılı 40 milyon dolar zararla kapatınca acil olarak yalın üretime geçmeye karar verilmiş.

Klasik Alman mantığıyla yönetilen Porsche’nin sistemi tam olarak uygulaması 5 yılı almış. Ancak yandaki tabloda da görebileceğiniz gibi sonuç beklenenden de olumlu olmuş. En başta bir Porsche araba üretmenin süresi 120 günden 45 güne inmiş. Porsche daha önce yan sanayiden gelen hatalı parça oranına fazla önem vermediği için bu oran yüzde 1 dolayındaymış. Hatalı parça oranı 1996’da binde 1’e gerilemiş. Önceden 7 yılda bir yeni ürün yaratırken, bu süre de yarıdan fazla azalarak 3 yıla inmiş. En önemlisi de 1993’te 239 milyon mark zarar ederken, 1995’te yine eden bir kuruluş olmuş.

Pratt & Whitney – Stok deposu kapatılmış

Amerikan Pratt & Whitney dünyanın en büyük jet motoru üreticilerin biri. 1991’de 1 milyar dolar karlılık düzeyine eriştiği halde, yalnızca bir yıl sonra 1991’de krizle tanışmış. Siparişler o kadar büyük bir hızla iptal edilmiş ki neye uğradığını şaşıran şirket 1992’yi 283 milyon dolar zararla kapatmış.

İ.D.E.A.’nın çalışmasında belirtildiğine göre, yalın üretime geçtikten sonraki bir hafta içinde bile aynı miktarda ürün elde etmek için gerekli işçi sayısı, fabrika alanı ve makina sayısı yüzde 75 indirilmiş. Gerek duyulan üretim alanı da yaklaşık üçte iki oranında azalmış.

Şirketin en büyük dertlerinden biri stokların fazlalığıymış. Bu alandaki gelişme o denli çarpıcı olmuş ki, türbin kanatları bölümünde önceden 6430 adet olan ürün stoğu, 3 yıl içinde yalnızca 15 adete düşürülmüş. Jet motoru üretim bölümünde ise yüzde 70 azaltılmış ve stok deposu kapatılmış. Kaliteyle ilgili problemler ise yarı yarıya azalmış.

Wiremold – Kar, 6 misli artmış

Hassas elektronik cihazları voltaj dalgalanmalara karşı koruyan donanımları üreten orta büyüklükte bir Amerikan şirketi olan Wiremold da 1991’de satışların düşmesiyle krize girmiş ve karlılığı sıfıra inmiş. Yalın üretimin sihirli değneğinin değmesiyle bu şirkete de mucizevi değişimler gözlenmeye başlanmış. Verimlilik her yıl yüzde 20 artar olmuş. 1991’e kadar her yıl piyasaya bürülen yeni ürün adedi 2 iken, bu rakam 17 adede çıkarılmış.

Değişim öncesi Wiremond’da 3 haftda bi kalıp değiştirelibiloyormuş. 3 yıl içinde haftada değil günde 25 kalıp değiştirmeye başlamışlar.

Çalışan kişi başına ciro 90 bin dolardan 190 bin dolara yüksemiş. Ve toplam kar 6 misli artmış.

“Wiremold Şirketinin tam öyküsünü anlatan zamanın genel müdürü Art Byren’in yazdığı Yalın Dönüşüm: Mal Sahibinin El Kitabı Yalın Enstitü7den temin edilebilir”

Yazara E-Posta: nkalkan@milliyet.com.tr