Ülke Olarak Radikal Zihniyet Değişikliğini Gerçekleştirmek Zorundayız

2001-2 ve 2008-9-10 tarihlerinde büyük krizler yaşadık. Bu krizleri her zaman hatırlamak zorundayız. Bugün yaşamakta olduğumuz dolar krizini fırsata dönüştürmek, tam bir zihniyet değişikliği yapmak ve bunu hem kişisel seviyede hem de şirket boyutunda gerçekleştirmek mecburiyetindeyiz. Bu seviyede de kalmayıp ülke çapında zihniyet değişikliğine ihtiyaç bulunuyor.Türkiye coğrafyası tarih boyunca ulusların geçit resmine sahne olmuş, birbiri ardı sıra gelen toplumlar bu coğrafyayı yurt edinmiş. Tanınmış bir yazar Anadolu topraklarını bir demirci örsüne benzetiyor ve “medeniyetlerin örsü” tabirini kullanıyor.Şirketlerimizin rekabetçi durumunu dünya ölçeğine süratle getirmemiz gerekiyor. 2000 yılı başında Türk üreticilerinin rekabetçi durumları ile 2018 arasında ciddi gelişmeler var. Almanlar dışında Türk firmalarının Avrupa’da rekabet edemeyeceği ülke ve şirket yok. 2000 yılından bugüne siparişi alıp yerine getirmede büyük farklar gerçekleştirdik. Ancak bütün bu gelişmelerin temposunu daha da arttırmadıkça, sürekliliği sağlamadıkça, yaptığımız ürünlerin patentlerini, lisanslarını kendimiz geliştirmedikçe zorlanacağız. Yıllık fuarları gezip yeni ürün fikirlerini bu çabalara bağlamaya devam etmemiz, makine üreticilerinden yeni fikirleri satın alarak daha da rekabetçi olmamız; teknolojik ürün üretme ve en mühimi bunları dünyaya satma imkânını araştırıp bulmamız gerekiyor. Amerika Türk ürünlerine gümrük vergisi uyguluyor. Hâlbuki Mısır menşeli hazır giyim ürünlerine sıfır gümrük uyguladığı için büyük Türk Hazır Giyim üreticileri Mısır’a gidiyor. Sri Lanka’da MAS denilen bir Tekstil ve Konfeksiyon üreticisi 95 bin işçi çalıştırıyor, Nike ve diğer Amerika’da satılan tanınmış markaları üretiyor, sıfır gümrük uyguluyor. Bangladeş hazır giyim üretiminde Avrupa’ya uzaklık farkını Uçak navlun ücretini devlet ödeyerek Avrupa’ya hazır giyim ürünlerini uçakla ihraç ediyor. Zara Fas’ı kullanıyor. Moldovya bile Türkiye’nin Hazır Giyim ürünlerine rakip oluyor. Peki, ne yapacağız:

1. Yeni Ürün ve Yeni Ürünlere uygun Proses Geliştirmesini birinci mesele olarak ele alacağız. İnovasyon, girişimcilik gibi gevşek kavramlar yerine somut eylemlere ihtiyacımız var. Yalın Enstitü olarak geçen Haziran ayında Michigan’daki “Designing for the Future” Zirvesine 7 kişi gitti. Geçen sene Japonya’ya 40 kişi gittik. Toyota’nın Yeni Ürün ve Proses geliştirme konularında yaptığı yenilikleri yerinde görme ve öğrenme imkânımız oldu. Yeni Ürün ve Yeni Ürüne uygun Proses Geliştirme bundan sonraki rekabetçiliğimiz için tek başına olmaz ise olmaz.
Devlet, TİM, İhracatçı Birlikleri, Sanayi Odaları Yeni Ürün Geliştirme konusuna önem vermeli, kaynak ayırmalı, firmalar yetenekli mühendisleri elinde bulundurmayı becerebilmeliyiz. İyi ve yetenekli bir yeni ürün mühendisinin ancak 10 yılda yetişeceğini dikkate almak gerekmektedir. Mühendis formasyonlu potansiyeli yüksek insanları yüksek motivasyon ile sürekli yaparak iyileştirerek ürün geliştirmemiz gerekiyor. Bu konudaki eksikliğimizi popüler inovasyon, girişimcilik gibi konularla gideremeyiz.

2. 2017 yılı Aralık ayında Yalın Enstitü olarak yaptığımız zirveye Japonya’dan Toyota’nın 3 seviye tedarikçisi Kobi Sahibi Bay Nomura “1 adım, 1 dakika, 1 yen” kazanmak başlıklı konuşmasında ayakta kalabilmek, Toyota’dan iş almaya devam edebilmek için her gün 1 yen 1 adım ve 1 dakika iyileştirme mücadelesini verdiklerini anlattı. Muhasebe sistemlerimizi Yalın Düşünce anlamında yeni baştan ele almamız gerekmektedir. Ürün ve proses bazlı gerçek maliyetleri görsel olarak üretimde çalışanların görüşüne açık hale getirmeleri gerekmektedir. Muhasebe, Maliyet belirleme ve Mali Raporlama sistemlerini ürün ve proses bazlı olarak düzenleme yapmayı öğrenmek gerekmektedir. Kasım ayında Amerika’dan 6. kez getirdiğimiz Nick Katko isimli Mali ve Muhasebe üstadının eğitiminin büyük bir fırsat olacağını düşünüyoruz. Hesap kapatma süreleri kısalmalı, adeta ay biter bitmez ayın hesapları gerçekçi olarak çıkmalı ki gereken zamanında yapılabilsin. Yalın CFO kitabı Türkçeleştirildi. Mali İşler yöneticileri bu kitabı vakit geçirmeden okumalı, içselleştirmeli, yazılanları gerçekleştirmeye gayret etmeli.

3. Çalışanlarımız ile çok sık bir araya gelmeli, durumu açık ve şeffaf bir şekilde paylaşmalıyız ve şirkette tam bir zihniyet değişimi gerçekleştirmeliyiz. Morali yüksek tutmak gerekmektedir. Bunu Mal Sahibi ve CEO yapacaktır. Zihniyet değişimi mal sahibinden, CEO’ya veya Genel Müdüre ve her bir yöneticiye kadar gerçekleşmelidir. Çalışanlar yapmacık ile sahiciyi çok iyi ayırt ederler. İşçi çıkartmayı aklınıza getirmemelisiniz. İyi niyetli, çalışkan, işini iyi bilen insanları işten çıkartmak geleceğe inanmamak manasına gelir.
Günlük atölye toplantılarına eksiksiz katılmalısınız. Bu toplantılar, iyi yönde gelişimin en büyük fırsatlarıdır. Günlük toplantılar yöneticiler için birer gerçek durumu öğrenme toplantılarıdır. Morali arttırıcı konuşma dışında durumu öğrenmek başlıca amaç olmalıdır. Günlük toplantıda durum aydınlanınca kademe kademe, yarım saat veya 15 dakikalık toplantılar ile şirketin günlük durumu Genel Müdüre, Mal Sahibine kadar çıkar ve alınacak tedbirler aksatılmadan hemen alınır. Günlük toplantılar dışında haftalık toplantılara çok önem vermek gerekir. Bu toplantıda önemli durum tespit edilir ve acil kararlar alınır. Haftalık toplantıları hiçbir şekilde ihmal etmemek gerekir. Mal Sahipleri, CEO ve Genel Müdürler haftalık toplantının sahipleridir. Şirketin mali durumu, siparişlerin durumu, teslimatlar, ham madde ve yarım mamul ve bitmiş mamul durumları net bir şekilde belli olmalı ve açıkça konuşulmalıdır. Her ay aylık bilanço çıkartarak mali ve genel durumu tam manası ile masaya yatırmak ve bir gün bile geç kalmaya müsaade etmemek gerekir.

4. Müşterilerle ilişkiler her zamankinden daha sık ve samimi olmalı; müşterinin derdi problemi kendi probleminiz olmalıdır. Müşteriyi başarı kılacak teklif ve öneriler mutlaka sizlerden gelmeli, yapabileceğinin en iyisini yapmalısınız. Mal Sahipleri, CEO ve Genel Müdür ve Üst Yöneticiler Müşteriler, Pazar, Teknoloji ve Rekabet ile ilgilenmeli, sürekli Satış ve Pazarlama ile ilgilenmelidirler. Mevcut ürünlerdeki ufak iyileştirmelere bile önem vermek gerekiyor.

5. Ürünlerin veya ürün gruplarının değer akışları çizilmeli, tüm israf noktaları yok edilmelidir. Kaizen çalışmaları sürekli olmalı, her bir birimde kaizen faaliyetler adeta üretim kadar yaygın olmalıdır. Kaizen çalışmaları 1 TL, 1 adım ve 1 dakika felsefesine uygun olarak küçük büyük demeden yapılmalı ve yapanların sunumları ciddiyetle izlenmeli, takdir eksik edilmemelidir.

6. Ürün ve Hizmetler tam ve kusursuz hale getirmeli, hiçbir hatalı ürün prosesten dışarı çıkmamalıdır. Ürünü üretirken ilk seferde doğru üretim zihniyet tarzı olmalıdır. Toplam Üretim Süresi süratle azaltılmaya çalışılmalı, her sefer biraz daha, gün bazına, hatta saat bazında teslimata erişilmelidir. Teslimat sürelerini kısaltmak hayat tarzı olmalıdır.

7. Ham Madde ve Yarı mamul stokları her gün biraz daha azaltılmalı ve en aza indirme mücadelesi verilmelidir. Kullanılmayan stoklar ilave işletme sermayesine ihtiyacı arttırıyor.

8. İşçilik hataları anında müdahale ile yerinde işbaşında eğitim ile düzeltilmelidir. Takım Liderleri, onların amirleri işçilerin standart zaman ve iş metotlarını yüzde yüz uyumu garanti etmelidir. Standartlar her gün uyulması mecburi olmakla beraber standartları her gün iyileştirmek te takım liderleri ve onların yöneticilerinin birincil derecedeki görevleridir.

9. Kalite konuları en üst aciliyette ele alınmalı, kalite ile uğraşanlar, zamanlarını üretim hatlarında, ürün teslim, ham veya yarı mamul kabul alanlarında bulunmalıdırlar. Üretim hatlarında çalışanlar Kaliteciler tarafından sürekli eğitilmeli, kaliteyi üretirken gerçekleştirmek hedef olmalıdır.

10. İdeal Fabrikanın içinde üretim hatlarını Mühendisler değil Meslek Lisesi mezunları yönetmelidir; her seviyede hatta Takım Lideri ve Şef Lider seviyesine kadar. Yeni mühendisler yetişmek için hatlarda fiilen yaparak görev almalıdır. Hatlarda sürekli iş başı eğitimi bir çalışma tarzı olmalıdır.

11. Siparişler yüzde yüz ve tam doğru olarak zamanında teslim edilmelidir. Toplam üretim süreleri sürekli kısalmalı ve rakiplere fark atılmalıdır.

12. Makine ve Ekipmanlar yeni alındıkları gün kadar temiz ve bakımlı olmalıdır. Makine ve ekipman toplam üretim süreleri tam ve doğru olarak bilinmeli ve bu rakam her gün biraz daha iyileştirilmelidir. Makine ve ekipmanın teknik özelliklerinin üstünde performans alınması hedef alınmalıdır.

13. Makine bakımcıları üretim hatlarında sürekli bulunmalı, günlük bakım ve temizleme ve yağlama üretim takımları tarafından yapılmalıdır.

14. İşletme sermayesi radikal şekilde azaltılmalıdır.

15. Kazanılan her kuruş Yeni Ürün Geliştirme yeteneğini geliştirmeye harcanmalıdır.Kriz fırsat demektir. Kriz karşısında daha da hedefleri yükseltmek, morali yüksek tutmak hayati önemdedir.