Makroekonomik kriz dalgasının ABD’de en çok etkilediği iki sektör ev inşaatları ve otomotiv sektörleri oldu. Dünya ekonomi ve ticaretinin %14’ünün otomotiv toplam pazarına bağlı olduğu düşünülürse bu sektörün krize giriş ve çıkıştaki rolü ortaya çıkar. Son dokuz ayda otomotiv OEM ve yan sanayiindeki başdöndürücü gelişmeleri bir daha hatırlayalım:

• Satıştaki düşüşler üretim ve stok ayarlamalarından çok daha hızlı gelişti.
• Her bölge ve her OEM etkilendi. Zamanlama, derinlik ve aksiyonlar arasında farklılıklar belirgin oldu.
• Kredibilite ve Güven anahtar öğeler olarak ortaya çıktı. Globalleşme bütün pazarların iç içe olduğunu gösterdi.
• Hızlı Reaksiyon, Esneklik ve Global Kapsam kritik etmenler oldu.

Şu anda ABD’de 2008’de üretilen 800.000 adet araba satış kanallarında bekliyor. Aynı şekilde yeni ev satışlarının eski düzeyine dönmesi için 650.000 adet‘lik ev envanterinin eritilmesi lazım. Ev satışlarını dibe vurup yeniden yükselmeye başlaması ekonomik canlanmanın ön şartlarından. Bu noktanın Mayıs ayında bulunduğu düşünülüyor. Resesyondan çıkışın bu dönüşümden üç ay sonra başlayacağı öne sürülmekte.
Keza hurda yenileme satışları ile de ek iç satışların 800.000 araca çıkacağı tahmin edilmekte. Saç çelik stoklarının Eylül sonunda otomotiv sanayiinde de eriyeceği düşünülürse birçok işaret krizden çıkışın Eylül –Ekim aylarında başlayacağını gösteriyor.
Tabii bu şartlarda hafif bir talep canlanması başlamakla birlikte 2007 satışlarının yakalanmasının yıllar alacağı düşünülüyor. Bu şartlarda makroekonomik kurallar açısından global düzeyde krizden çıkılsa bile bunu hissetmemizin daha uzun bir süre alacağı muhakkak. Örneğin işsizlik krizden çıkıştan sonra da artmaya, gayrı menkul fiyatları düşmeye devam edecek.
Bu ortamda otomotiv yan sanayiinde nakit sıkışıklığından dolayı birçok firmanın oyundan çekilmesi beklenmekte. ABD’de Haziran sonuna kadar OEM tedarikçilerinin %31’i finansal sıkıntı içinde veya iflas riski altında olduğunu söylüyor. Yılsonuna kadar bu oranın %62’ye varması bekleniyor. Ortada OEM bazında %30, yan sanayiide %40–45 civarında bir kapasite fazlalığı olduğu düşünülürse yan sanayiide Tier I ve II seviyelerinde global anlamda bir kapasite konsolidasyonun 2012’nin başına kadar daha iki buçuk sene süreceği düşünülüyor.
Özetle:

• I.,II.,III. Tedarikci Seviye zinciri bütün OEM’leri bağlıyor.
• Her hangi bir OEM’in oyundan çekilmesi bütün zinciri etkiliyor.
• Her hangi bir I. Seviye Tedarikçinin yok olması en az iki OEM’de üretim riski yaratıyor.
• Bu şartlarda bütün OEM’ler, yan sanayiideki gelişmeleri çok daha dikkatle izliyor ve zamanında müdahale etmeye çalışıyor.
• Pazarın canlanması sırasında OEM üretiminin en az %15 ile %20’sinin yan sanayiindeki kapanışlar yüzünden etkileneceği düşünülüyor.

Gelişmelere paralel olarak bütün OEM’ler ve I. Seviye tedarikçiler yan sanayiinin rekabet edici yapısını korumak, parça teslimatlarını garanti etmek için bu sektördeki gelişmeleri çok yakından takip ediyorlar.  Toyota’nın I.Seviye Tedarikçileri daha alt seviyelerdeki tedarikçilerin finansal yapısını takip etmek ve iflas işaretlerini önceden yakalamak için ‘iflas detektifleri’ tutuyorlar. Porsche gibi birçok Avrupa OEM’i yan sanayii finansal barometresini ölçecek özel birimler kuruyor.
Her kriz gibi bu kriz de geçecek. Ama bu sefer yaşamayı başaran ve güçlenerek krizden çıkanlarda yepyeni bir üretim kompozisyonu ve yönetim anlayışı oluşacak. Endüstride hakim görüş az sayıda ve çok güçlü bir yan sanayii I. Tier yapısının 2012 yılına kadar belirleneceği yönünde.
O zaman ayakta kalmak ve bu yeni klübe dahil olmak için ne yapmalı.
İlk adım ‘ÖZ’ e dönmek ve ‘ŞİRKETİ BAŞARILI KILAN ÖĞELER’i yeniden devreye sokmak:

• Kalite Performansını,
• Verimliliği,
• Standartlaşmayı,
• Stok çevrim hızlarını acilen, ivmeli ve sürekli olarak artırmak,
• Müşteri memnuniyetine, karlılığa, (veya bir çok şirkette olduğu gibi zararı minimize etmek) değer ve nakit yaratmaya önem vermek ilk aşamada gündeme alınması gereken konular.

Yalın dönüşümü güçlü bir liderlilk, aciliyet duygusu ve yaygın sorumluluk ile başlatmak, sürekliliğini sağlayacak kurumları ve davranışları geliştirmek ve 2012’den sonraki yüksek karlılık devrine hazırlanmak, operasyonları sağlamlaştırdıktan sonraki en önemli aşama oluyor.
Kısa dönemde yaşama kavgası öne çıkıyor: Ekonomik sürekliliği olan ve nakdi yönetebilen şirket olabilmek gündemdeki en önemli maddedir.
Önümüzdeki üç senelik zamanda zor ele geçen bu ortamı en iyi değerlendiren ve rekabetçi farklılğı yaratan otomotiv yan sanayii tedarikçileri yepyeni bir coğrafyada çok daha güçlü olarak yerlerini alacaklardır.
 
Ali Rıza Yönel